Zostań bohaterem, oddaj krew

Krew jest zawsze potrzebna wielu osobom, między innymi, chorym na nowotwory i zaburzenia krzepnięcia, pacjentom wymagającym transplantacji lub zabiegów kardiochirurgicznych, a także osobom rannym w wypadkach.

W Polsce na dużą skalę promowana jest idea honorowego oddawania krwi. Propagowane jest krwiodawstwo, którego celem jest zapewnienie samowystarczalności w krew i jej składniki, a także uświadamianie potrzeby oddawania krwi jak i zwiększanie stałych dawców. Krwi nie da się wyprodukować – można ją otrzymać wyłącznie w darze od drugiego człowieka. Dlatego warto uruchomić wielki potencjał dobra i odważyć się na jej oddanie.
Składniki krwi i produkty krwiopochodne są bardzo często wykorzystywane w medycynie. Co roku wykonuje się około dwóch milionów przetoczeń krwi. [1]
Krwiodawstwo i krwiolecznictwo w naszym kraju nadzorowane jest przez Instytut Hematologii i Transfuzjologii. Działa ponad 20 regionalnych Centrów, które mają w swoich strukturach oddziały terenowe w mniejszych miastach. Ich zadaniem jest zapewnienie szpitalom zaopatrzenia w składniki krwi, a także stałe unowocześnianie metod pobierania i preparatyki krwi. Centra organizują akcje pobierania krwi w różnych miejscach w całym kraju. [3]
Kto może oddać krew
Należy spełnić 3 podstawowe warunki: mieć ukończone 18 lat do 65 lat, ważyć co najmniej 50 kg, być zdrowym.
O tym czy jesteśmy zdrowi na tyle by móc oddać krew decyduje lekarz, który na podstawie udzielonych przez krwiodawcę odpowiedzi zawartych w kwestionariuszu oraz na podstawie wyników badania krwi i badania lekarskiego to jest: pomiaru ciśnienia, tętna osłuchania serca i płuc, kwalifikuje, czyli dopuszcza do oddania krwi lub dyskwalifikuje. [2]
W różnych krajach szczegółowe przepisy regulują jakie stany trwale lub czasowo dyskwalifikują kandydata na dawcę.
W Polsce trwale dyskwalifikują: narkomania, alkoholizm, nadmierne pobudzenie nerwowe, choroby ukł. krwiotwórczego np.: hemofilia, choroby serca (stan po zawale, niewydolność krążenia, choroby pochodzenia naczyniowo-mózgowego (stan po udarze), choroby tętnic, zapalenia żył, niewydolność krążenia, POCHP, choroby wątroby, cukrzyca, choroby tarczycy, padaczka.
Dyskwalifikacja na 6 miesięcy: tatuaż i piercing (przekuwanie i kolczykowanie), zabiegi operacyjne i diagnostyczne, akupunktura – zabiegi nakłuwania ciała, ostre stany uczuleniowe, okres odczulania, ale też nie oddamy krwi w czasie ciąży (chociaż w tym akurat przypadku są odstępstwa i szczegółowe przepisy regulują oddawanie krwi w czasie ciąży i laktacji).
Dyskwalifikacja na 2 tygodnie: grypa i infekcja grypopodobna, po przebytym przeziębieniu (gdy wystąpiła gorączka powyżej 38 °C), przyjmowanie antybiotyków.
Pozostałe dyskwalifikacje to: przyjmowanie aspiryny wyklucza na 5 dni, szczepienie, usunięcie zęba i stomatologiczne leczenie kanałowe oraz małe zabiegi chirurgiczne dyskwalifikują dawcę na okres jednego tygodnia, opryszczka wargowa i inne zmiany skórne dyskwalifikują do momentu wygojenia się zmian, okres miesiączki i 3 dni po zakończeniu miesiączki. Można przyjmować jedynie leki antykoncepcyjne, witaminy i hormony stosowane w menopauzie. [3,4]
W ciągu roku kobiety mogą oddać krew nie częściej niż cztery razy (450 ml), a mężczyźni maksymalnie 6 razy, z tym, że przerwa między pobraniami nie może być krótsza niż 8 tygodni [1, 2]

Jak przygotować się do oddania krwi
Proces oddawania krwi został tak opracowany by pobrać krew w sposób szybki, a zarazem bezpieczny dla dawcy sprzęt do poboru krwi jest jednorazowy a miejsce wkłucia jest w odkażone. W ciągu doby poprzedzającej oddanie krwi: należy wypić około 2 l płynów, może to być woda lub sok, należy zjeść lekkostrawny, niskotłuszczowy posiłek, trzeba zabrać ze sobą dokument ze zdjęciem stwierdzający tożsamość, ograniczyć palenie papierosów i nie pić alkoholu.
Po oddaniu krwi każdy dawca przez moment pozostaje na miejscu w celu regeneracji sił, otrzymuje tzw. posiłek regeneracyjny o wartości kalorycznej 4500 kcal, wyniki oznaczenia grupy oraz morfologii krwi oraz dwa dni wolnego. [5-6]
Każdy Honorowy Dawca Krwi lub jej składników (np.: osocza, płytek) może uzyskać plastikową kartę z grupą krwi, ważną jako dokument potwierdzający posiadaną grupę krwi w przypadku konieczności wykonania transfuzji.
Plastikową kartę z wydrukowaną grupą krwi dawca może otrzymać nieodpłatnie, już po pierwszym oddaniu. Wydana karta z grupą krwi jest dokumentem poświadczonym przez uprawnionego serologa i należy ją nosić razem z dowodem osobistym. [6]
Podsumowując, gdy oddajemy honorowo krew pomagamy ratować ludzkie zdrowie i życie, aktywnie wspieramy ideę honorowego krwiodawstwa, udowadniamy, że jesteśmy odpowiedzialni społecznie.
Należy podkreślić, że w związku z ciągłym rozwojem medycyny i dostępem do nowoczesnych procedur wzrasta bezpieczeństwo krwi. A dzięki popularyzacji dobrowolnego, honorowego krwiodawstwa w Polsce, a co za tym idzie nieocenionej pomocy honorowych dawców krwi, którzy w bezinteresowny sposób dzielą się najcenniejszym darem – krwią, możliwe jest zapewnienie odpowiednich rezerw krwi i jej składników. Musimy pamiętać, że krwi nie da się wyprodukować, a ratowanie zdrowia i życia ludzkiego poprzez czynne uczestnictwo w akcjach honorowego oddawania krwi to bezpieczeństwo nas wszystkich.

cDiagnosta laboratoryjny
PWZD 17680
MLD SP ZOZ Działdowo

Piśmiennictwo:
[1] Krwiodawstwo w Polsce Diagnosta Laboratoryjny Nr 3 (52) wrzesień 2018, 15-17
[2] Krwiodawstwo i krwiolecznictwo zbiór przepisów Sabliński J., Łętowska M, Warszawa 2000, 35-39.
[3] Obwieszczenie Ministra Zdrowia z 11 stycznia 2023 r. w sprawie wymagań dobrej praktyki przechowywania i wydawania krwi i jej składników dla banków krwi oraz badań z zakresu immunologii transfuzjologicznej wykonywanych w zakładach leczniczych innych niż regionalne centra, Wojskowe Centrum lub Centrum MSWiA.
[4] Przetaczanie krwi Wiszniewska – Gauer E., Wrocław 2010, 91-96
[5] www.rckikol.pl
[6] www.krwiodawstwo.pl

(Na zdjęciu Ewa Sawicka, zdjęcie portretowe)