„Zamki jako fundamenty potęgi krzyżaków”

W siedzibie Muzeum Pogranicza w Działdowie (Zamek) 30 października odbyło się spotkanie z dr hab. Michałem Wróblem, który w ramach zamkowych spotkań z historią przybliżył zebranym temat krzyżackich zamków i umocnień w średniowieczu.

Wystąpienie pod tytułem „Zamki jako fundamenty potęgi Krzyżaków” dotyczyło nie tylko warowni w Prusach, lecz także początków Zakonu w Ziemi Świętej oraz epizodu węgierskiego na tzw. Ziemi Borsa. W porównaniu do zakonów Templariuszy i Joannitów, które zostały założone w Palestynie dużo wcześniej, Krzyżacy jawili się jako ubogi kuzyn, którego fortalicje były mniejsze i mniej liczne. Kiedy los Królestwa Jerozolimskiego przesądzał się, Zakon rozpoczął poszukiwania nowych terenów do osiedlenia się. Początkowo wybór padł na tereny pogranicza węgiersko-kumańskiego, jednak kiedy tylko król Węgier przekonał się, że Krzyżacy zamiast bronić tych terenów – budują podwaliny własnego, niezależnego państwa, doprowadził do ich wypędzenia.

W tym samym czasie książę Konrad Mazowiecki zaprosił Zakon do Ziemi Chełmińskiej celem osłonięcia swojej granicy przed najazdami Prusów. Krzyżacy wykorzystali ten fakt do budowy nowej państwowości.

Z początku wznosili oni zamki z taniego i łatwo dostępnego budulca – były to grody drewniane otoczone wałami ziemnymi. Ich trwałość pozostawiała wiele do życzenia, dlatego też przez cały XIII wiek panowanie Krzyżaków stawało pod ciągłym znakiem zapytania. Dwa powstania pruskie zmiotłyby młodą państwowość Zakonu, gdyby nie wydatna pomoc rycerstwa europejskiego, w tym polskiego. Dopiero gdy opór Prusów osłabł, Zakon przystąpił do budowy okazałych, ceglano – kamiennych budowli.

Zasadniczo można wyróżnić kilka typów zamków znajdujących się w Prusach: zamek konwentualny (komturski) – często czteroskrzydłowy, w którym znajdowała się siedziba konwentu, zamki biskupie i kapitulne – nieco bardziej reprezentacyjne, oraz zamki urzędnicze dla potrzeb czysto administracyjno – obronnych (wójtowskie, prokuratorskie, komornicze).

Kończąc swoje wystąpienie, pan Michał Wróbel podkreślił, że potęga zakonna to mit który bardzo szybko zweryfikowały wojny prowadzone przez króla Jagiełłę. Jednak mimo wszystko warownie krzyżackie pozwoliły przetrwać Zakonowi tak długo, bo do 1525 roku, kiedy to ostatni wielki mistrz złożył hołd lenny królowi polskiemu.

Po prelekcji nastąpiła ożywiona dyskusja, co dodatkowo pokazuje zainteresowanie tego typu wystąpieniami. Dziękujemy wszystkim, którzy przybyli na spotkanie, galeria zdjęć z wydarzenia znajduje się poniżej.

Muzeum Pogranicza w Działdowie