Stowarzyszenie „Pamięć i Tożsamość” ma już 5 lat

W tym roku, dokładnie 25 marca minęło 5 lat od związania naszego stowarzyszenia. W tym pracowitym czasie zrealizowaliśmy wiele cennych inicjatyw mających na celu krzewienie patriotyzmu oraz upamiętnienie więźniów i ofiar niemieckiego i sowieckiego okupanta na ziemi działdowskiej w latach 1939-1945.

Fot. Premiera filmu „Soldau. Miasto na pograniczu śmierci” w Senacie RP czerwiec 2018 zdj. Fot. archiwum stowarzyszenia

Jednym z najważniejszych działań które zrealizowaliśmy to wyprodukowanie filmu dokumentalnego pt. „Soldau. Miasto na pograniczu śmierci” w reżyserii Marii Cegiełki, który był wyświetlany w prawie wszystkich większych miastach w Polsce. Projekcja filmu odbyła się w Senacie RP, w Instytucie Pamięci Narodowej w Warszawie oraz w historycznej Sali BHP w Stoczni Gdańskiej. Film został dołączony do wrześniowego (2018) biuletynu IPN (nakład 15 tys. egzemplarzy), a od 2020 roku jest dostępny na platformie YouTube – na kanale IPNtvPL. Wydaliśmy publikację „Niemiecki obóz śmierci KL Soldau. Pamięć i zobowiązanie…”(2018). Jesteśmy partnerem wystawy o niemieckim obozie KL Soldau (2019) przygotowanej przez Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku oraz Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Warszawie. Od 2017 jesteśmy partnerem strategicznym organizowanej przez Instytut Pamięci Narodowej „Akademii Niepodległości”. 12 grudnia 2017 r. w Centrum Kształcenia ustawicznego odbyła się uroczysta inauguracji tego przedsięwzięcia z udziałem dr. Jarosława Szarka, prezesa IPN. Od 2016 roku wraz z instytucjami (m.in. IPN, Muzeum Wojska Polskiego, Muzeum Niepodległości) przeprowadziliśmy ponad 30 prelekcji dla młodzieży szkolnej, przekazaliśmy liczne materiały edukacyjne do szkół i bibliotek. Dzięki naszemu zaangażowaniu powstała tablica informacyjna na terenie niemieckiego obozu KL Soldau. W 2020 roku, w 100. rocznicę przyłączenia Działdowa do Polski, przygotowaliśmy wystawę o wielkich Polakach pt. „Co Polskę stanowi. Wybrane biografie wielkich Polaków.” W latach 2017 – 2019 organizowaliśmy konferencje popularnonaukowe w rocznicę śmierci abp. Nowowiejskiego.  27 maja 2020 r. wspólnie z IPN o/Gdańsk oraz Muzeum Pogranicza zorganizowaliśmy konferencję popularnonaukową w przeddzień 79. rocznicy śmierci abp. A.J. Nowowiejskiego. Pod koniec 2020 roku przygotowaliśmy publikację pt. „Niemieckie i sowieckie zbrodnie na Ziemi Działdowskiej 1939-1945”. Publikacja została przygotowana przez dr Annę Jagodzińską, dr Waldemara Brendę oraz członka naszego stowarzyszenia Andrzeja Ruteckiego. Publikacja w formie on-line jest już dostępna w sieci, a wkrótce zostanie wydana przez Urząd Marszałkowski Województwa Warmińsko-Mazurskiego. Ostatni rok naszej działalności nie należał do najłatwiejszych. Trudności na jakie napotkała nasza organizacja związane były z epidemią covid-19, która wystąpiła na całym świecie. Z wielu planów i zadań musieliśmy zrezygnować, kilka z nich zostało zrealizowanych w innej formie, jednak najważniejsze działania edukacyjne zostały nie zrealizowane.
Ostatnie dwa lata to czas intensywnej pracy na rzecz upamiętnienia ofiar i więźniów niemieckiego obozu w Działdowie. Szukaliśmy wsparcia i pomocy u wielu osób i instytucji. Co miesięczne wizyty w centrali IPN, liczne spotkania z pracownikami oraz panem dr. Jarosławem Szarkiem – prezesem IPN-u, któremu bardzo zależy na godnym upamiętnieniu tego miejsca. Odbyliśmy również spotkania z przedstawicielami ministerstwa kultury. W 2019 r. dwukrotnie spotkaliśmy się  z panem Jarosławem Sellinem – wiceministrem kultury- raz w Muzeum II Wojny Światowej (sierpień 2019) oraz w ministerstwie w Warszawie (wrzesień 2019). Były to bardzo konstruktywne rozmowy. W czerwcu 2020 r. na zaproszenie m.in. naszego stowarzyszenia do Działdowa przybył z wizytą prof. Piotr Gliński, wicepremier i minister kultury, gdzie na terenie obozu wspólnie złożyliśmy wiązanki kwiatów. Spotykaliśmy się również z osobami, które posiadają szeroką wiedzę z dziedziny zabytków czy ich rewitalizacji, prowadzących placówki muzealne, które w swoim zakresie zajmują się historią z okresu II wojny światowej.  Z tych spotkań i rozmów, dowiedzieliśmy się bardzo wiele, na wiele spraw możemy spojrzeć zupełnie inaczej. Wiedza, którą zdobyliśmy będzie na pewno przydatna w dalszej naszej działalności. Zdajemy sobie sprawę z powagi sytuacji przed jakim dzisiaj staje pan burmistrz, który jest właścicielem terenu i budynku poobozowego. Serdecznie gratulujemy p. burmistrzowi oraz wszystkim pracownikom w pozyskanie dość sporych pieniędzy na rewitalizację budynku pokoszarowego i poobozowego. Naszym doświadczeniem i pełnym zaangażowaniem chętnie będziemy służyć pomocą p. burmistrzowi przy realizacji tego ważnego projektu. Uważamy bowiem, że jest to największa inwestycja z zakresu kultury jaka będzie realizowana w Działdowie na przestrzeni ostatnich stu lat. Mamy głęboką nadzieję, że zaangażowanie naszego stowarzyszenia oraz wielu ludzi dobrej woli, którym również leży na sercu historia wielu tysięcy ludzi pomordowanych i więzionych doprowadzą do należytego zagospodarowania tego jakże ważnego miejsca dla działdowszczyzny, ale także dla całej ojczyzny. Co jeszcze w 2021? Najważniejsze są obchody 80. Rocznicy męczeńskiej śmierci patronów miasta Działdowa. Błogosławieni Biskupi – Męczennicy Działdowscy, patronują naszemu miastu wspólnie ze św. Katarzyną od 2010 r. Obchody są organizowane przez Instytut Pamięci Narodowej o/Gdańsk, Muzeum Pogranicza w Działdowie i nasze stowarzyszenie. Do komitetu organizacyjnego przystąpili: Starosta Działdowski Paweł Cieśliński oraz Burmistrz Miasta Działdowo Grzegorz Mrowiński, za co serdecznie im dziękujemy. Od 20 maja do 14 czerwca na działdowskim rynku będziemy mogli zapoznać się z wystawą plenerową o niemieckim obozie Soldau autorstwa dr Anny Jagodzińskiej oraz Bartosza Januszewskiego. Otwarcie wystawy nastąpi 20 maja.  27 maja w CKU odbędzie się konferencja popularnonaukowa „Niemieckie i sowieckie zbrodnie na Ziemi Działdowskiej”. Prelegentami będą eksperci z dziedziny historii (IPN, Muzeum Pogranicza). 28 maja odbędzie się Apel Pamięci na terenie poobozowym, a w godzinach popołudniowych na Zamku odbędzie się promocja książki dr. Radosława Wiśniewskiego pt. „Wielofunkcyjny niemiecki obóz Soldau 1939-1945”.Natomiast 14 czerwca zapraszamy na konferencję prasową.
W tym dniu przypada Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady. 14 czerwca 1940 r. z więzienia w Tarnowie Niemcy przetransportowali do obozu w Auschwitz grupę 728 Polaków, między innymi żołnierzy kampanii wrześniowej. Szczegółowy program będzie dostępnych na stronach internetowych oraz profilach społecznościowych organizatorów.

Zenon Gajewski