Ofiary dwóch totalitaryzmów – zawsze będziemy pamiętać

18 stycznia zgodnie z apelem Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego z maja 2020 r. obchodzimy jako Dzień Pamięci Obu Totalitaryzmów na Warmii i Mazurach. Mszą Świętą, złożeniem kwiatów i zapaleniem zniczy uczczono pamięć zamordowanych. Uroczystości odbyły się już po raz drugi w Działdowie.

Obchody Dnia Pamięci Ofiar Obu Totalitaryzmów na Warmii i Mazurach rozpoczęły się Mszą Świętą, koncelebrowaną pod przewodnictw biskupa Diecezji Toruńskiej, Wiesława Śmigla w kościele pw. Świętej Katarzyny Aleksandryjskiej i Błogosławionych abp. Antoniego Juliana Nowowiejskiego i bp. Leona Wetmańskiego w Działdowie. W uroczystościach udział wzięli m.in. posłowie, senatorowie, duchowni, samorządowcy, poczty sztandarowe ze szkół i instytucji. 

Niech dobry Bóg Błogosławi Naszej Ojczyźnie

— Gromadzi nas dzisiaj tutaj pamięć. Pamięć o tych, którzy oddali swoje życie broniąc ojczyzny, oddali swoje życie dlatego, że byli wierni, wierni Bogu, ojczyźnie i zasadom, które wyznawali. Ta pamięć wzywa nas do modlitwy. Dlatego prosimy Dobrego Boga o Boże Miłosierdzie dla ofiar dwóch totalitaryzmów. Totalitaryzmu nazistowskiego i sowieckiego – komunistycznego. Prosimy Boga o miłosierdzie, za grzechy tych wszystkich, którzy przyczynili się do tej wielkiej winy i do tej wielkiej zbrodni. Wiemy, że Bóg w sowim miłosierdziu jest potężny — mówił podczas Mszy Świętej biskup toruński, Wiesław Śmigiel. — Niech pamięć o ofiarach dwóch totalitaryzmów będzie dla nas przestrogą, abyśmy nigdy nie ulegli nienawiści, abyśmy nigdy nie stanęli przeciwko drugiemu człowiekowi. Niech dobry Bóg Błogosławi Naszej Ojczyźnie, niech zachowa nas w pokoju, i nich nigdy już nasz naród, jakikolwiek naród na świecie nie doświadczył okrucieństwa i wojny. Po mszy odbyła się również modlitwa ekumeniczna.
Złożono także wiązanki kwiatów pod tablicami upamiętniającymi Ofiary obozów w Działdowie oraz Błogosławionych Męczenników abp. Antoniego Juliana Nowowiejskiego i bp. Leona Wetmańskiego na dziedzińcu kościoła.

Wybraliśmy Działdowo

— Dzień Pamięci Obu Totalitaryzmów obchodzony jest po raz drugi. Sejmik Województwa Wamińsko-Wazurskiego podjął uchwałę, aby rokrocznie taką pamięć świadczyć na terenie Warmii i Mazur. Wybraliśmy Działdowo, bo obóz Soldau, obóz, który był obozem niemieckim w czasie II wojny światowej, gdzie przebywali jeńcy, ale również i cywile narodowości polskiej i innych narodów, byli okrutnie traktowani, mordowani. Do dzisiaj nie wiadomo ilu zostało zamordowanych, ilu tutaj było więźniów.  Ale, co bardzo istotne, kiedy kończyła się II wojna światowa i te tereny zajęły wojska radzieckie, utworzono tutaj obóz NKWD, nakazowo-rozdzielczy. Tutaj również nie ominęło wielkiej kaźni wielu „AK-owców”, wielu patriotów polskich. Przez tą uroczystość pokazane jest, poprzez pamięć pomordowanych, że totalitaryzm czy faszyzm czy stalinizm jest to wielkie zło. Musimy o tym pamiętać, tak wskazywać i czcić tę ofiarę ludzką, która była poniesiona. Żeby nigdy więcej nie było wojny, i żeby nigdy nie było dążenia do totalitarnego rządzenia, każdym obszarem i światem. To także ważna uroczystość pod względem historycznym, ważna też pod względem przesłania, pod względem demokratycznego funkcjonowania państw i porządku świata — powiedział marszałek województwa Gustaw Marek Brzezin.

Przypomnijmy, że sejmik naszego województwa w uchwale Nr XVI/294/20 z dnia 26 maja 2020 roku w sprawie corocznego czczenia pamięci Ofiar tragedii spowodowanych przez oba totalitaryzmy, do jakich doszło w regionie, w szczególności w latach 1939-1956, w tym w formie honorowania Dnia Pamięci Ofiar Obu Totalitaryzmów na Warmii i Mazurach zaproponował, aby to 18 stycznia był obchodzony w regionie jako Dzień Pamięci Ofiar Obu Totalitaryzmów na Warmii i Mazurach.

Pamiętamy 

Druga cześć uroczystości odbyła się na placu obozowym KL Soldau, później nakazowo-rozdzielczego obozu NKWD (ul. Grunwaldzka), gdzie także złożono kwiaty i zapalono znicze. —  Dzisiejsza uroczystość jest obchodzona bardzo godnie. Podziękowania należą się panu marszałkowi, że wybrał Działdowo, na obchody właśnie tego święta. Cieszymy się bardzo, że udało się wspólnie zorganizować całą uroczystość od Mszy Świętej począwszy, poprzez złożenie  pod pomnikami wiązanek, wieńców, zapalenie zniczy i upamiętnienie w tym dniu wszystkich osób, które zginęły w obozie KL Soldu. Jest to duże święto dla nas i rzesza gości, z województwa mazowieckiego i warmińsko-mazurskiego, samorządowców, pana wojewody, parlamentarzystów,  podnosi rangę tej uroczystości —  mówi starosta działdowski Paweł Cieśliński.

Zmienia się historia tego miejsca 

Warto zaznaczyć, że z końcem listopada 2021 roku zakończono I etap prac, zrealizowanych w ramach kompleksowego zadania pn.: „Przebudowa wraz ze zmianą sposobu użytkowania budynku dawnych koszar/obozu jenieckiego na miejsce pamięci/budynek mieszkalny wielorodzinny, włącznie z zagospodarowaniem terenu oraz niezbędną infrastrukturą techniczną w Działdowie przy ul. Grunwaldzkiej 5 w Działdowie” w ubiegłym roku zostały pozyskane środki na zabezpieczające budynek po byłym obozie KL Soldau.

— Generalnie mieszkańcy miasta, mieszkańcy powiatu doczekali się tego momentu, kiedy zmienia się historia dla tego miejsca. To miejsce w okresie okupacji hitlerowskiej było miejscem bardzo tragicznym dla wielu tysięcy istnień ludzkich. Po wojnie troszeczkę zapominane, aczkolwiek były tu uroczystości, było upamiętnienie, mieliśmy pomniki. Natomiast tak naprawę, po 1989 roku ten obiekt zaczął popadać w ruinę i wszyscy myśleli, że już nie ma odwrotu — mówi burmistrz Działdowa Grzegorz Mrowiński.

Przebudowa pomnika 

Także w 2021 roku w celu upamiętnienia zbrodni dwóch reżimów totalitarnych odnowiono i przebudowano pomnik poświęcony ofiarom niemieckiego obozu KL Soldau, funkcjonującego w Działdowie w latach 1939-1945. Jego uroczyste odsłonięcie miało miejsce 17 września 2021 r. Pod tym właśnie pomnikiem odbyły się tegoroczne główne uroczystości. — Udało nam się w roku ubiegłym odnowić pomnik pomordowanych na terenie koszar, teraz zaczęły się prace w głównym obiekcie. Pierwszy etap już został zakończony, czyli zabezpieczenie budynku. A teraz oczekiwanie na kolejny etap, dostosowanie do dzisiejszej rzeczywistości. Ogromne podziękowanie dla pana burmistrza, parlamentarzystów, dla wszystkich osób, które się przyczyniły do tego, aby pozyskać środki finansowe i przede wszystkim podjąć to wyzwanie modernizacji koszar — dodaje  starosta działdowski Paweł Cieśliński.

Pieniądze z Polskiego Ładu

W ubiegłym roku w ramach Rządowego Funduszu Polski Ład – Program Inwestycji Strategicznych, Miasto Działdowo otrzymało 13500000 zł na roboty zabezpieczające i rewaloryzację budynku pokoszarowego, w celu nadania mu nowych funkcji społecznych – etap II.

— Okazuje się, że wystarczy, że znajdzie się kilkaset osób, które będą wołały o pamięć dla tego miejsca. Ten głos został wysłuchany. Dzisiaj widzimy, że są pieniądze, są chęci. Pierwsze prace zabezpieczające zostały wykonane, został rozstrzygnięty przetarg na kolejny etap robót już rekonstrukcyjnych, które mają przywrócić, to co zostało rozebrane. Myślę, że w następnych latach, kiedy się będziemy spotykali na Dniu Pamięci Ofiar Obu Totalitaryzmów, będziemy mogli być może te uroczystości przeprowadzić już w budynku, a nie na zewnątrz. Jestem więcej niż pewny, że to, co uda nam się upamiętnić zostanie na długie, długie lata i będzie przypominało następnym pokoleniom o tragicznych losach tysięcy ludzi, którzy oddali życie za wolną Polskę tutaj w Działdowie — kończy burmistrz Grzegorz Mrowiński.

Organizatorami uroczystości byli: Marszałek Województwa Warmińsk-Mazurskiego Gustaw Marek Brzezin, Starosta Działdowski Paweł Cieśliński, Burmistrz Działdowa Grzegorz Mrowiński. Wojskową asystę honorową zapewniła 16. Pomorska Dywizja Zmechanizowana im. Króla Kazimierza Jagiellończyka.

Karol Wrombel 

(Na zdjęciu grup osób, uczestnicy uroczystych obchodów)