Ocalić od zapomnienia

We wrześniu 1939 r. w byłych koszarach 32 Pułku Piechoty Niemcy stworzyli obóz przejściowy dla jeńców wojennych Kampanii Wrześniowej, następnie trafili tam już cywile. Andrzej Rutecki ze Stowarzyszenia Pamięć i Tożsamość poszukuje zeznań świadków, którym udało się przeżyć obóz.    

Pierwszymi jeńcami byli żołnierze z Twierdzy Modlin, których wywieziono stąd do stalagów i oflagów oraz mieszkańcy Działdowa. Następnie do obozu zaczęły przybywać transporty więźniów z sąsiednich powiatów: inteligencja, działacze społeczni, urzędnicy, ziemianie, księża i siostry zakonne. Obóz był miejscem kaźni i śmierci wielu polskich patriotów. Egzekucje odbywały się na terenie obozu, w piwnicach i izbie przesłuchań, lasach w Komornikach, Białutach. 

Książka „Niemiecki obóz przejściowy w Działdowie 1939-1945. Wybrane zeznania świadków w Aktach Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce.”, autorstwa Andrzeja Ruteckiego zawiera wspomnienia więźniów, którym udało się przeżyć wojnę. Publikacja ta nie miała jeszcze swojej oficjalnej premiery.

Pan Andrzej cały czas nie ustaje w swojej pracy badawczej i szuka informacji, dowodów i wspomnień osób, które przebywały w KL Soldau i ocalały.

A oto relacja kolejnego świadka, do której dotarł Andrzej Rutecki.  
„Księża siedzieli na parterze głównego budynku więziennego, zdaje się że w czterech celach, obok mojej celi tak, że ja i moi koledzy rozmawialiśmy z niektórymi księżmi przez ścianę. Arcybiskup (Nowowiejski) siedział w dalszej celi. Arcybiskup Nowowiejski umarł jeszcze przed wybuchem wojny niemiecko-rosyjskiej, zdaje się, że w maju 1941 r. Księża mówili, iż umarł on z głodu, w pozycji siedzącej, w futrze. Wiem, że oprócz Nowowiejskiego, umarł w tym czasie w obozie jeden proboszcz, a innego księdza zastrzelili Wachmani, po 8 dniach jego pobytu w obozie. Mówił mi jeden Wachman, że zastrzelili go za to, że nie chciał się dać rozebrać z sutanny” – przesłuchanie świadka T.K. przed Główną Komisją Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce, dnia 17 czerwca 1949 r.

(Na zdjęciu wyremontowany budynek dawnego obozu KL Soldau)